Alevilik İnancında Hızır Orucu nedir? ve nasıl tutulur?




Hızır Orucu; alevi inancına göre her yıl genelikle  Şubat ayının 13, 14 ve 15. günleri tutulan yani 3 gün süren orucun adıdır. Hızır orucu nedir ve Hızır oruca nasıl niyet edilir? Bu soruların cevaplarını haberimizde.

HIZIR ORUCU NEDİR?

Hızır Orucu, Alevi inancında genellikle her yıl 13 Şubat’ta başlayan ve 3 gün süren oruç. Hızır’a adanan bu oruç ardından Hızır Cemi yapılır, oruç boyunca geneneksel olarak Alevi köylerinde sazlar çalınır, deyişler söylenir ve Hızır peygamber ile ilgili hikayeler anlatılır, oruç ardından kavrulmuş ve öğütülmüş buğday irmiğinden gavut isimli bir pilav pişirilip içine tereyağı dökülerek tüm komşularla birlikte dua edilerek yenir.

HIZIR ORUCU NASIL TUTULMALI?

Cevap: Değerli ziyaretçimiz Hızır orucu diye adlandırılmış olan oruç şubat ayının 13, 14 ve 15. günleri tutulan bir oruçtur. İslam kaynaklarımızda net olarak bu günlerde oruç tutma hakkında bir bilgi yer almamaktadır. Fakat bu oruç halk arasında tutulan bir oruç haline gelmiştir. Sonuç itibari ile oruç tutmak hayırlı bir ibadettir ve bazı günleri oruç tutmaya vesile etmekte bir mahsur yoktur.

Peki, Hızır orucu olarak adlandırılan oruç nasıl tuttulmalıdır? Bu sorunun cevabı çok net ve açıktır. Zira İslam dininde oruç ibadetinin nasıl yapılacağı açık bir şekilde ifade edilmiştir. Bu konu hakkında ise sitemizde yer alan Oruç nasıl tutulur? başlıklı konuya başvurabilirsiniz.

Hızır Orucu; alevi inancına göre her yıl Şubat ayını 13, 14 ve 15. günleri tutulan yani 3 gün süren orucun adıdır.

Hızır Orucu, Hızır Aleyhisselam’a adanır. Hızır orucu mevsim itibariyle kış ayına denk geldiği için insanlar Anadolu’daki küçük yerleşim birimlerinde(köylerde ve mezralarda ) yan yanadırlar. Sazlar çalınır, deyişler söylenir ve Hızır Aleyhiselam ile ilgili menkıbeler anlatılır. Hızır yol gösterendir. Vesiledir. Mürşittir. Çünkü o ilahi rahmet ve sırların bilgisine sahiptir.

Hızır Ayında Ne Yapılır?

1. Üç gün oruç tutulur,

2. Hızır Cemi yaparlar,

3. Kurban keserler,

4. Aile ziyaretleri yapılır,

5. Oruca niyetlenilir.

Hızır Orucuna Ardından Ne Yenir?

Hızır Orucu ardından kavrulmuş ve öğütülmüş buğday irmiğinden “gavut” isimli bir pilav pişirilip içine tereyağı dökülerek tüm komşularla birlikte dua edilerek yenir.

HIZIR ORUCUNUN TARİHÇESİ

Kutsal kitaplarda anlatıldığı üzere; Nuh Aleyhisselam Tanrı’ya seslenerek “Yarabbi kullarının bana ne yaptığını görüyor musun bunlara hidayet ver, doğru yolu göster. Hidayetten nasipleri yoksa bana sabır ver. Bunların içinde imana gelecek kimse var ise bana bildir.’’ diye yalvardı.

Allah’tan bir vahiy geldi ve : “Bir gemi yap! ‹mana gelenleri o gemiye al. Tufan kopacak, sana inanmayanlar ve Allaha iman etmeyenler helak olacaklar.’’ dendi. Bir rivayete göre de kendisine inanmayan Kenan adındaki oğlu ve annesi bu gemiye binmediler ve tufanda boğuldular. Tufan zamanı gemi su üzerinde bir süre dolaşdıkdan sonra bir afat başladı. Fırtınaya ve dalgalara tutulan gemideki halk feryat ve figan ederek ’’ Ya Hızır, sen bizi kurtar!’’ diye dua ettiler. Üç gün üç gece fırtına devam etti. Gemi her taraftan su almaya başladı ve battı batacak derken, bu sırada bir yeşil el gelip gemiyi batmaktan kurtardı. Bu olaydan sonra sular sakinleşti, fırtına durdu. Işte o zamandan beri insanlar, Dergahı Hakk’a üç gün oruç nazır etmişler. Böylece her yıl üç gün oruç tutarak Hızır Aleyhisselam’ın yardımını dilerler.

Anadolu’daki Alevilerde anlatılan rivayetlerde, Hızır Aleyhisselam ve ‹lyas Aleyhisselam peygamber mertebesinde iki kardeştirler. Bunlardan Hızır karada ‹lyas deryada zorda ve darda kalanların imdadına koşarlar ve ikisi de ölümsüzdürler.

Abı hayat çeşmesinden su içtiklerine, abı hayat ölümsüzlük çeşmesinden su içenlerin yanlız bu iki kutsal kişinin olduğuna, hep yaşadıklarına, her yerde hazır ve nazır olduklarına inanılır. Onlar yürekten aşk ile çağıran herkesin imdadına erişirler.

Hızır Aleyhisselam bizim inancımızda ak sakallı, nur yüzlü, boz bir ata binip dağda ve deryada dolaşır. Onun için halk dilinde(Bozatlı Hızır) diye çağrılır ve hakkında binlerce hikaye vardır.

Aleviler, Hızır ayında üç gün oruç tutup, Hızır Cemi yapar ve kurban keserler. Bu dönemde aile ziyaretleri yapılır, oruca niyetlenilir, akşam yemeğinden sonra sahura kalkmadan ertesi günün akşamına kadar oruç tutulur.

Genellikle mevsim itibarıyla kışın Hızır orucu tutulduğundan, insanlar Anadolu’daki küçük yerleşim birimlerinde(köylerde ve mezralarda ) yan yanadırlar. Sazlar çalınır, deyişler söylenir ve Hızır Aleyhiselam ile ilgili menkıbeler anlatılır.

Orucun üçüncü günü buğday taneleri sacda kavrularak taştan yapılmış el değirmenlerinde(dıstar) öğütülür. Dersim – Tunceli yöresinde bu gelenek halen sürmektedir. El değirmeninde öğütülen buğday unu, irmik gibi olur. Elenerek, tepsi veya temiz bir bez üzerine toplanır, hiç dokunmadan o gece bekletilir. Genç kızlar ve oğlanlar, hane halkı niyet tutar ve uyurlar.

Ertesi sabah irmiğin üzerinde iz olup olmadığına bakılır. ?ayet iz varsa Hızır’ın uğradığına inanılır ve dua edilir. Alevilerin yaşadığı çoğu bölgede bu kavrulmuş ve öğütülmüş buğday irmiğine “gavut” denilir. Bu irmik oruç sonunda pişirilip içine tereyağı dökülerek tüm komşularla birlikte dua edilerek yenir. Sıra ile her evden birkaç lokma yenilerek köydeki tüm evler dolaşılır. Hızır ayında cem yapan aileler pirini veya rehberini çağırır, kurbanını keser. Mali durumu iyi olmayanlar kurban kesmeden de cem yapabilir. Alevi köylerinde Hızır Cemi oldukça yaygındır. Aşağı yukarı her hane Cem yapar.(1980’e kadar kadar böyleydi. )

Ceme herkes banyosunu yaparak, temiz elbiselerini giyerek katılır. Uzun zaman oturamayacak ve anlatılanları dinleyemeyecek yaştaki küçük çocuklar ve hastalar ceme gitmez veya götürülmez.Kadınlar, ceme giderken süs ve ziynet eşyaları takmazlar. Hakkın huzuruna oldukça sade ve temiz gidilir.

Anadolu Alevilerinde Bozatlı Hızır sözü oldukça yaygındır. insanlar çoğu yeminlerini ve adaklarını onun adıyla yaparlar. Hızır aşkına istenen ve Hızır aşkına verilen şeyler makbul ve muteberdir. Isimlerin çoğu Hızır adıyla anılır (Hızır dağı, Hızır ocağı, Hızır çesmesi, Hızır gölü, Hızır yolu).

Bozaltı Hızır darda kalan tüm insanların yardımcısı ve bekçisi olsun.