Matem Orucu

Aleviler yüzyıllardır her yıl Hicri Takvime göre Muharrem Ayı'nın başlamasıyla beraber 12 gün oruç tutuyor. 

Muharrem Orucu Aleviler için aynı zamanda bir Matem Orucudur. 

“Bugün matem günü geldi
Ah Hüseyin’im vah Hüseyin’im
Senin derdin bağrım deldi
Ah Hüseyin’im vah Hüseyin’im”

Matem Orucu denmesinin nedeni Hz. Hüseyin’in Muharrem ayında Kerbela çölü’nde Şehit edilmesindendir.
İmam Hüseyin, 10 Ekim 680 (Hicri Takvime göre 10 Muharrem Hicri 61) Kerbela ’da 72 yareniyle beraber Yezidi’n ordusu tarafından şehit edildi.
İmam Hüseyin şehit edildiğinde Muharrem Oruç’unu tutuyordu. 

Hz. Muhammed de Muharrem orucu tutmuştur.

İmam Hüseyin, İslam Peygamberi Hz. Muhammed’in torunu, Hz. Ali ile Hz. Ana Fatma’nın oğludur. 

Bu nedenledir ki Muharrem ayı Aleviler için matem ayı, Muharrem Orucu da matem orucu olmuştur.

Aleviler, Muharrem ayında 12 gün oruç tutarken aynı zamanda İmam Hüseyin ve Kerbela Şehitleri için yas tutarlar. 
Zamanla  “Matem Orucu”, “12 İmamlar Orucu” olarak tutulmaya devam etti. Böylece 12 günlük matem orucu günümüze kadar devam etti. 
Aleviler, 12 günlük oruç boyunca 12 İmamlar ile Kerbela şehitleri için dua edip mersiyeler okuyup, gözyaşı dökerler, Muaviye ve oğlu Yezit için ise lanet okurlar.

Muharrem Orucu ne zaman tutulur?

Muharrem orucu her yıl Hicri Takvime göre Muharrem Ayı'nın başlamışı yani, Kurban Bayramının 1. gününden başlayarak 20 gün sayılarak 21. gün Muharrem orucun 1. günü olacak şekilde oruç tutmaya başlanır.

Anadolu Alevilerinde kimi yörelerde 12 günlük oruçtan önce 3 gün Masumu Paklar ve bir gün Ana Fatma orucu tutulur.

Muharrem Orucu için niyet edilir ve oruç başlar. Niyet edildikten sonra gece 12 ile ertesi günü ki gün batımı arasındaki sürede hiç bir şey yenilmez ve içilmez.

Oruç için niyet duası okunur. Dua şöyledir:

Bism-i Şâh, Allah Allah!

Er Hak- Muhammed-Ali aşkına,

İmam Hüseyin Efendimiz’in susuzluk orucu niyetine,

Kerbelâ’da şehit olanların hatırı hürmetine

Fâtıma-tüz Zehra’nın şefaatine,

On iki İmamlar, On dört Masum-u Pakların aşkına!

On yedi Kemer bestler’in hürmetine;

hazır, gaip ve gerçek Erenlerin himmetleri ne

Nail olmak için. Niyet ettik kabul eyle ya hak.

Matem Oruç’unun Kuralları

Aleviler, 12 günlük oruç boyunca bir takım kurallara uyarlar.  12 gün süresince düğün, nişan, sünnet, eğlence ve benzer törenler/etkinlikler yapılmaz. Bunun nedeni matem ayı olmasıdır. 12 İmam Orucu Aleviler için aynı zamanda matem ayıdır.

Kurban kesilmez, et yenilmez, Kerbela Şehitleri’nin çektikleri susuzluğu hissetmek için su içilmez. Çünkü Hz. Hüseyin ve 72 yareni Kerbela Çölü’nde aç, susuz bırakılarak, şehit edildiler. Matem ayında kan dökülmez, canlıya kıyılmaz, ağaçlar kesilmez, ekinler biçilmez, bitkiler koparılmaz.

Bu kurallar sadece oruç tutanlar için geçerli değildir. Her Alevinin bu matem süresince bu kurallara uymaya çalışır. Matem ayı nefs ile mücadele ayıdır. İkrara bağlı kalmak nefsine yenik düşmemeye çalışılır.

12 İmam Oruç’unda iftar, sahur yoktur. Oruç güneşin batmasıyla açılır, lüks sofrada oruç açılmaz. Sahura kalkılmaz, Gece 12’den sonra bir şey yenilmez, içilmez. 

Oruç açıldıktan sonra İmam Hüseyin ve Kerbela şehitleri için dualar edilir, gözyaşı dökülür. Cem evlerinde bir araya gelen Aleviler, Kerbela hakkında konuşurlar. 

Hz. Hüseyin Muharrem’in 10. günü Şehit edildiği için matemin 10. gününde muharremde Hz. Hüseyin’i anmak için cem evlerinde bir araya gelen canlar İmam Hüseyin ve Kerbela Şehitleri için gözyaşı dökerler. Pir, ceme katılan canlara Kerbela Faciası’nı anlatır. Kerbela Şehitleri için dualar edilir, gözyaşları dökülür. Hz. Hüseyin için mersiyeler (ağıtlar) okunur, Yezit için lanet okunur. 

Muharrem Kurbanı ve Aşure

Aleviler, 12 günlük oruç ve matemden sonra birlik kurbanı tığlanır ve aşure pişirip dağıtırlar. Muharrem ayının 13. günü 12 çeşitten oluşan aşure pişirilir ve dağıtılır. Birlik kurbanı Tığlanmasının nedeni ise İmam Hüseyin’in oğlu Zeynel Abidin’in Kerbela ‘da sağ olarak kurtulmasıdır. Böylece Ehlibeyt soyu devam etmiştir. İmam Hüseyin’in şahadetinden sonra İmamiyet Zeynel Abidin’e geçmiştir.